PATRON

Polski powieściopisarz i publicysta. Jeden z najpopularniejszych pisarzy XX wieku oraz autor polski o największej popularności w świecie. "Quo vadis" - powieść z czasów Nerona, przetłumaczono na ponad 40 języków. Większość jego powieści "przełożono" na scenariusze filmowe i zekranizowano. Urodził się we wsi Wola Okrzejska na Podlasiu w zubożałej rodzinie szlacheckiej, wywodzącej się z Tatarów osiadłych na Litwie w XV i XVI w. Po ukończeniu gimnazjum w Warszawie studiował na Wydziale Filologicznym w Szkole Głównej Warszawskiej. Marzył o karierze literackiej. Debiutował jako student w 1869 r. w "Przeglądzie Tygodniowym". Po studiach, objął w "Gazecie Polskiej" w 1873 r. stały felieton "Bez tytułu", a w 1875 r. cykl "Chwila obecna". Od 1874 r. prowadził dział literacki w "Niwie" i pracował nad trylogią nowelistyczną "Stary sługa", "Hania" i "Selim Mirza", ukończoną w 1876 r. W roku 1881 ożenił się z Marią z Szetkiewiczów, rodem z Litwy. Przeżył wraz z nią kilka szczęśliwych lat. W 1885 r. żona zmarła na gruźlicę. Z tego małżeństwa miał dwoje dzieci. W 1893 r. powtórnie ożenił się. Jego żoną została Maria Wołodkowiczówna z Odessy. Związek ten zakończył się rozwodem w roku 1895 na wniosek żony. W 1904 r. ożenił się ze znaną mu od 1888 r. Marią Babską. Od 1875 r. wiele podróżował. Wędrowanie na wielką skalę zaczął w latach 1876-78, gdy na koszt "Gazety Polskiej" odbył podróż do Stanów Zjednoczonych. Przez niemal 3 lata jeździł po Kalifornii (San Francisco, Anheim, Los Angeles), skąd do "Gazety" przesyłał "Listy z podróży" i nowele. Po powrocie do Europy zatrzymał się w Paryżu. W styczniu 1879 r. pojechał do Lwowa, dalej na Huculszczyznę i do Tarnopola, następnie do Szczawnicy i Krynicy, potem do Wenecji i Rzymu, a jesienią był w Warszawie. Każdego roku wielokrotnie zmieniał miejsca pobytu. Po ukończeniu "Potopu" w styczniu 1887 r. pojechał z Krakowa do Warszawy, w lutym na Litwę na polowanie, w marcu znów do Krakowa, stąd do Wiednia i Abbacji nad Adriatyk, gdzie zaczął pisać "Pana Wołodyjowskiego". W maju przebywał na kuracji i kontynuował pisanie w uzdrowisku Kaltenleutgeben k. Wiednia, potem w Brukseli i Ostendzie, skąd wyjeżdżał do Anglii i Francji, we wrześniu do Gastein i znów do Kaltenleutgeben i Wiednia; w listopadzie wrócił do Warszawy, by po paru tygodniach ruszyć do Krakowa, Tarnowa i Zakopanego. We Włoszech, Szwajcarii i Francji przebywał wiele razy, chętnie też wojażował do dworów w różnych stronach Polski, do Nałęczowa i uzdrowisk galicyjskich, ale wyprawiał się i na szlaki rzadziej uczęszczane (w 1886 r. do Rumunii, Bułgarii, Turcji i Grecji, w 1891 r. do Egiptu i Zanzibaru). Tego stylu życia nie zmienił po otrzymaniu w 1900 r. pałacyku i majątku ziemskiego w Oblęgorku k. Kielc, który był darem ze składek publiczności. Sienkiewicz był zapraszany na liczne imprezy narodowe, kongresy i bankiety, zwłaszcza firmowane przez środowiska konserwatywne i proszono go o udział w komitetach w różnych częściach kraju i za granicą. Wzmogło się to po przyznaniu mu w 1905 r. nagrody Nobla. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał z Oblęgorka poza teren działań wojennych. Zamieszkał w Szwajcarii. organizując w Vevey - przy współudziale A. Osuchowskiego oraz I. J. Paderewskiego - Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Inicjator ufundowania pomnika A. Mickiewicza w Warszawie, współorganizator Kasy im. Mianowskiego, prezes Warszawskiej Kasy Przezorności dla Literatów i Dziennikarzy (1899-1900). Wielokrotnie wspierał swoim autorytetem akcje patriotyczne, np. protestował przeciwko prześladowaniom dzieci polskich we Wrześni (zabór pruski), w okresie rewolucji 1905 w odezwach i artykułach domagał się autonomii dla Królestwa Polskiego. Zwolennik Narodowej Demokracji. W 1889 r. ufundował stypendium im. M. Sienkiewiczowej, z którego korzystali m.in. M. Konopnicka i S. Wyspiański. Henryk Sienkiewicz zmarł 15 listopada 1916 r. w Vevey. W 1924 r. miało miejsce uroczyste sprowadzenie prochów pisarza do Polski, a 27 października 1924 r. nastąpił ponowny pogrzeb Sienkiewicza w katedrze św. Jana w Warszawie. W swojej twórczości nowelistycznej (nowela) poruszał problemy społeczno-obyczajowe w duchu ideologii pozytywistycznej, np. "Humoreski z teki Worszyły" (1872), "Hania" (1880), "Szkice węglem" (1880), "Za chlebem" (1880), "Janko muzykant" (1880), "Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela" (1880), "Bartek Zwycięzca" (1882), "Jamioł" (1882). Także nowele amerykańskie, m.in. "Orso" (1880), "Latarnik" (1882), "Sachem" (1889), "Wspomnienie z Maripozy" (1889). Sławę przyniosły Sienkiewiczowi wielkie powieści historyczne, poprzedzone nowelą "Niewola tatarska" (1880). Cykl nazwany "Trylogią" składa się z utworów: "Ogniem i mieczem" (1884), "Potop" (1886) i "Pan Wołodyjowski" (1888), obejmujących burzliwe dzieje Polski w XVII w., wojny z Tatarami, Szwedami i Turkami. Nawiązując do romantycznej powieści historycznej W. Scotta, twórczości A. Dumasa oraz literatury staropolskiej, Sienkiewicz stworzył model łączący pełną przygód fabułę z szerokim obrazem wydarzeń dziejowych i obyczajowości "dla pokrzepienia serc" rodaków. Podobny charakter miał fresk historyczny z czasów Władysława II Jagiełły i Jadwigi "Krzyżacy" (1900). Międzynarodowym sukcesem oraz głównym argumentem dla przyznania Nagrody Nobla stała się powieść "Quo Vadis" (1896) z czasów Nerona, ukazująca męczeństwo chrześcijan. Kolejne próby podejmowania tematyki historycznej: powieść z czasów Jana III Sobieskiego "Na polu chwały" (1906) i nie dokończone "Legiony" (1913, wydanie osobne 1918).